Φλώρα Νικολιδάκη - Η οργάνωση της εργατικής τάξης

Άρθρο γνώμης - Συμβολή στον Προσυνεδριακό διάλογο της Λαϊκής Ενότητας

 

Η «δημοκρατία στο κόμμα» και οι εχθροί της

Με την πτώση του τείχους του Βερολίνου και τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης δημιουργήθηκε ένα ωστικό κύμα αποϊδεολογικοποίησης για τον ιστορικό ρόλο της εργατικής τάξης, ως το βασικό υποκείμενο της κοινωνικής επανάστασης το οποίο θα καταργήσει τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής.

Η καρδιά της δέσμης επιχειρημάτων που χρησιμοποίησε ο αντίπαλος, ο οποίος από τις εξελίξεις, ανέλαβε τον ρόλο του νικητή, ήταν η θεμελιακή θέση των κομμουνιστικών κομμάτων για την ανάγκη οργάνωσης της εργατικής τάξης, στις συνθήκες του καπιταλισμού. Λίγα πράγματα στην κομμουνιστική θεωρία έχουν δεχτεί σε τόσο βάθος επίθεση, όσο ο όρος «δημοκρατικός συγκεντρωτισμός».

Για πολλά χρόνια μετά το 1990, η καταδίκη του τρόπου λειτουργίας των κομμουνιστικών κομμάτων, στη βάση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού (ΔΣ) ήταν σχεδόν αναντίρρητη, ακόμα και από αριστερά κόμματα και οργανώσεις.

Στην Ελλάδα, το ΚΚΕ κράτησε σταθερή τη θέση του για την υιοθέτηση της θεωρίας του Μαρξισμού-Λενινισμού και τη λειτουργία του στη βάση του ΔΣ. Πράγματι το ΚΚΕ δεν υποχώρησε ούτε εκατοστό, παρά την επίθεση που δέχθηκε, όχι μόνο από το αντίπαλο ιδεολογικό-πολιτικό σύστημα, αλλά και από όλη σχεδόν την αριστερά. Έμπειρο κόμμα, αντιμετώπισε την κατάσταση σαν ένα «ζιγκ-ζαγκ» στην πορεία της ιστορικής εξέλιξης.

Στην Ελλάδα μετά το 1990 και για 25 ολόκληρα χρόνια, διάστημα μηδενικό από ιστορική άποψη, αλλά αρκετό για να καταγραφούν οι εμπειρίες όλων όσων παίρνουμε μέρος στην πολιτική πάλη κατά του καπιταλισμού. Τα νέα πολιτικά σχήματα που δημιουργήθηκαν μετά το 1990 στο χώρο της αριστεράς, ήταν ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου (1989), η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και ο ΣΥΡΙΖΑ. (Στο παρόν δεν αναφερόμαστε στην εντελώς πρόσφατη ΛΑΕ που ακόμη δεν έχει συγκροτηθεί, όπως και σε όλο το πλέγμα των διαφόρων πολιτικών οργανώσεων και ελευθεριακών συλλογικοτήτων, που χρειάζονται διαφορετική προσέγγιση).

Ο θεμέλιος λίθος

Υπάρχει κάποιο συμπέρασμα; Κατά τη γνώμη μου υπάρχει και είναι σημαντικό. Και οι τρεις αυτοί πολιτικοί σχηματισμοί, ανέδειξαν ως θεμέλιο λίθο της ύπαρξης τους το ζήτημα της Δημοκρατίας, τόσο ως εσωτερικό κανόνα λειτουργίας, όσο και στην επαφή τους με την κοινωνία.

Στο πλαίσιο βέβαια ενός άρθρου, δεν μπορούμε να επεκταθούμε στο σύνολο του μεγάλου αυτού θέματος. Είναι ωστόσο χρήσιμο να διατυπωθεί ένα συμπέρασμα για να ανοίξει μια συζήτηση σχετικά με την αναγκαιότητα της οργάνωσης της εργατικής τάξης στο πλαίσιο του καπιταλισμού και τη σχέση αυτής της αναγκαιότητας με αυτό που ονομάζεται «δημοκρατία στο κόμμα».

Το δικό μου συμπέρασμα είναι ότι δεν υπάρχει πολιτική οργάνωση με αναφορά στον ρόλο της εργατικής τάξης, με όποια έκφραση και αν υιοθετείται στα προγραμματικά ντοκουμέντα, στο εσωτερικό της οποίας δεν εμφανίστηκε την κρίσιμη στιγμή για την πορεία της, ένας άθλιος εσωκομματικός μηχανισμός που σε όλες τις περιπτώσεις αποδείχθηκε ότι υπήρχε και δρούσε στο σκοτάδι, πριν κάνει φανερή την ύπαρξή του.

Ένας μηχανισμός που στις περιπτώσεις των κομμάτων με κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, έχει ένα χαρακτήρα πιο σκληρό και επίσημο, ενώ στην περίπτωση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, που ενώ υπάρχει πολιτικά και με δύναμη σε ορισμένους ιδιαίτερα χώρους, δεν εκπροσωπείται κοινοβουλευτικά, έχουμε τη γνωστή λειτουργία της «ομάδας μέσα στο κόμμα».

Ποια είναι η κοινή βάση όμως, ανεξάρτητα από τη μορφή που εμφανίζεται αυτός ο περίφημος εσωκομματικός μηχανισμός; Η κοινή βάση είναι το ζήτημα της εξουσίας. Όσο και να χτυπιέσαι, όπως και να το διατυπώνεις εξορκίζοντας τον Δημοκρατικό Συγκεντρωτισμό, τους «ισμούς», όσο κι αν παλέψεις να θάψεις το παρελθόν, έρχεται εκείνη η στιγμή που κάποιοι θα συνεννοηθούν κρυφά, εναντίον κάποιων άλλων.

Έρχεται η στιγμή που κάποιοι πρέπει να είναι οπωσδήποτε σε συγκεκριμένες θέσεις, και κάποιοι «οπαδοί» θα στρατευθούν στην ιταμή αυτή υπόθεση, να στηρίξουν πρόσωπα, μέσα από μια θάλασσα επιχειρήματα για το συλλογικό, τις αξίες και τον ιστορικό ρόλο της εργατικής τάξης, που ως συλλογική δύναμη θα οδηγήσει την κοινωνία στην επαναστατική της αλλαγή. (Η καταστροφή του ΣΥΡΙΖΑ ως δύναμης της Αριστεράς, άρχισε από τη στιγμή που κάποιοι γύρναγαν τις οργανώσεις και έθεταν το «ιστορικής διάστασης» ερώτημα: είσαι με τον Τσίπρα;)

Το ζήτημα της εξουσίας

Δυστυχώς μέχρι σήμερα, δεν ασχοληθήκαμε με το ζήτημα της εξουσίας μέσα στα αριστερά κόμματα. Εξουσία οργάνων και προσώπων που θα έπρεπε να είναι εξουσία κανόνων και ιδεών.

Δεν σκεφτήκαμε εγκαίρως τι θα σήμαινε μια καθημερινότητα ομαλής κοινοβουλευτικής περιόδου για πάνω από 40 χρόνια. Περίοδος κατά την οποία έγινε δυνατή η προσωπική πορεία στο όνομα της Αριστεράς, η πολιτική καριέρα στο όνομα της Αριστεράς, ο διαγκωνισμός για δημόσιες θέσεις, στο όνομα της Αριστεράς.

Ας αφήσουμε την Αριστερά, ως έκφραση του πολιτικού αγώνα της εργατικής τάξης για την απελευθέρωσή της από τη σκλαβιά της εξαρτημένης εργασίας, ήσυχη. Και ας εργαστούμε στις νέες συνθήκες για πολιτικές οργανώσεις που θα κατακτήσουν στο εσωτερικό τους την εντιμότητα και την ειλικρίνεια, έτσι ώστε να πειθόμαστε και εμείς που συμμετέχουμε, ότι ναι, μπορεί να γίνει και αλλιώς!