Η συμβολή του Ιδιωτικού τομέα στην αντιμετώπιση της Πανδημίας
Νίκου Γεωργακάκη
Για δεκαετίες τώρα, μετά το 1980 που άρχισε πλέον να κυριαρχεί διεθνώς η ιδεολογία του Νεοφιλελευθερισμού , οι άρχουσες τάξεις των διαφόρων χωρών και τα διεθνή Κέντρα (ΔΝΤ, ΟΟΣΑ), συνεχώς προβάλλουν την ανωτερότητα του ιδιωτικού Τομέα και μας βομβαρδίζουν με αυτή την αντίληψη.
H ανωτερότητα όμως αυτή, αφορά ένα συγκεκριμένο μέγεθος, το ύψος δηλαδή της κερδοφορίας που είναι ο αυτοσκοπός της λεγόμενης ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Άλλοι δείκτες, όπως αυτοί που αφορούν την υπηρεσία στο κοινωνικό σύνολο, τη βελτίωση της οικονομικής θέσης των εργαζομένων, την εξέλιξη στον δείκτη των ανισοτήτων και οι δείκτες ευημερίας, αυτοί παραλείπονται. Όταν βλέπουμε κάποια προβολή της προσφοράς του ιδιωτικού φορέα ή επιχείρησης (πχ σε δήμους, συλλογικότητες, κλπ συνήθως κρύβεται σκοπιμότητα.και για αυτό υπερ-προβάλλεται. Παράδειγμα οι προσφορές διυλιστηρίων σε Δήμους και περιβαλλοντικές οργανώσεις για να μην υπάρχουν αντιδράσεις.
Κατά κανόνα, στις περιπτώσεις αυτές, ισχύει το γνωστό «Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντες». Σήμερα που όλες οι χώρες, συνολικά η ανθρωπότητα περνά μία από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες, είναι η στιγμή που δοκιμάζονται οι πάντες και ασφαλώς κάθε φορέας, δημόσιος, ιδιωτικός, κοινωνικός.
Ποιος έβγαλε τα κάστανα από τη φωτιά.
Το συμπέρασμα που προκύπτει και το αναγνωρίζουν όλοι σήμερα , είναι, πως στη σημερινή υγειονομική κρίση, ο Δημόσιος Τομέας έβγαλε και βγάζει τα κάστανα από τη φωτιά, ενώ η ιδιωτική πρωτοβουλία αποδείχτηκε πολύ ,,, ιδιωτική.
Όλη αυτή την περίοδο, δεν έβαλε σχεδόν καθόλου πλάτη , δεν προσάρμοσε τη δράση της στο επίκαιρο και μεγάλο πρόβλημα της εποχής μας, στα σημερινά δεδομένα, αλλά αντίθετα με τις πλάτες της κυβέρνησης συνέχιζε να κερδοφορεί, πx με τα tests.
Τρανή απόδειξη για την ιδιοτελή συμπεριφορά των ιδιωτών, έχουμε αυτή την περίοδο, που ενώ τα αριστερά Κόμματα έχουν ζητήσει να ενταχθεί και ο ιδιωτικός τομέας Υγείας στην αντιμετώπιση της πανδημίας ο ιδιωτικός τομέας σφυρίζει αδιάκοπα και δεν ανταποκρίνεται. Ακόμη και τώρα, όταν πλέον και η κυβέρνηση με βαριά καρδιά υιοθέτησε τη θέση αυτή, δεν υπήρξε ανταπόκριση και είδαμε χαρακτηριστική αδιαφορία.
Στο προσκλητήριο να συνδράμουν οι ιδιώτες στις μάχες πρώτης γραμμής, όπως είναι αυτές στις Εντατικές (με στελέχωση των ΜΕΘ) είδαμε να μην υπάρχει ανταπόκριση των ιδιωτών γιατρών στο προσκλητήριο του υπουργείου Υγείας (Κικίλιας), και σύμφωνα με τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών (ΙΣΑ), αρκετές μέρες μετά, μόνο 50 ιδιώτες γιατροί είχαν δηλώσει διαθέσιμοι.
Η κυβέρνηση έτσι, αναγκάστηκε να προχωρήσει σε επιστράτευση ενός αριθμού 200 ιατρών συγκεκριμένων ειδικοτήτων για την αντιμετώπιση της πανδημίας,
Το σχόλιό μου, είναι, πως όταν για δεκαετίες εκθειάζεται η ιδιωτική πρωτοβουλία και ούτε λίγο ούτε πολύ, η κοινωνική προσφορά εξομοιώνεται με βλακεία, τα αποτελέσματα είναι αυτά που βλέπουμε. Η κοινωνική προσφορά συρρικνώνεται συνεχώς σε μια πορεία εξαφάνισης.
Όπως προανέφερα, η υπεροχή του ιδιώτη και του ιδιωτικού φορέα πράγματι υφίσταται, αλλά μόνο εκεί που συνδέεται με την κερδοφορία. Όμως σε μία ανθρώπινη κοινωνία δεν μπορεί να θεοποιείται το κέρδος και να μηδενίζεται η κοινωνική προσφορά. Βεβαίως η προσφορά δεν επιβάλλεται από νόμους, στην προσφορά δεν υποχρεώνεται κανένας, όμως αποτελεί μεγάλη οπισθοδρόμηση η υποχώρηση της κοινωνικής ευαισθησίας, της προσφοράς, της αλληλεγγύης, κάτι που δεν είναι άσχετο με το αν και πως καλλιεργείται από τους δημόσιους θεσμούς, την κυβέρνηση, το εκπαιδευτικό σύστημα, τα Κόμματα την εκκλησία, κλπ.
Ήταν υποδειγματική πράξη αλληλεγγύης η εθελοντική μετάβαση ειδικευμένων νοσηλευτριών από την Κρήτη στη Θεσσαλονίκη για την αντιμετώπιση της πανδημίας αλλά δεν γνωρίζω αν υπήρξαν και άλλα παρόμοια. Σύμφωνα όμως με την εικόνα που έχω, ο απολογισμός είναι φτωχός και η αλληλεγγύη και αφοσίωση στον άνθρωπο περιορίστηκε κυρίως στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.
Σήμερα, στη δύσκολη περίοδο που περνάμε, γίνεται συζήτηση για την προσφορά των ιδιωτών και δυστυχώς τα συμπεράσματα είναι απογοητευτικά. Το κύριο ενδιαφέρον είναι ο εαυτούλης τους κάτι που δημιουργεί απαισιοδοξία για το μέλλον των κοινωνιών.
Κυβέρνηση και δημόσιο Σύστημα Υγείας.
Είναι γνωστό, πως, κυρίως από Αριστερές δυνάμεις προτάθηκε η ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας και η ενοποίηση, με την ένταξη και του ιδιωτικού τομέα στο δημόσιο σύστημα. Μόνο τα αριστερά κόμματα, αρχικά, πρότειναν και καλούσαν την κυβέρνηση για επιστράτευση των ιδιωτών γιατρών και ιδιωτικών δομών σε μια κοινή προσπάθεια, αλλά η κυβέρνηση κώφευε.
Σήμερα που η κυβέρνηση αναγκάστηκε να προχωρήσει σε επίταξη, βλέπουμε πενιχρά αποτελέσματα. Οι ιδιώτες έκαναν ότι δεν ακούν και η κυβέρνηση απέφευγε να τους στενοχωρήσει και να τους εντάξει στη μάχη.
Όμως και τώρα που αποφάσισε να τους εντάξει βλέπουμε μία τεράστια απροθυμία ιδιωτών και ιδιωτικών φορέων . Είναι ενδεικτικό της απροθυμίας η επανειλημμένη έκκληση του υπουργείου Υγείας χωρίς αντίστοιχη ανταπόκριση. Σε σύνολο 200 ιατρών συγκεκριμένων ειδικοτήτων που ζήτησε η κυβέρνηση, πολλές μέρες μετά, δεν είχαν ανταποκριθεί παρά μόνο 50 γιατροί.
Επίσης στη χώρα μας, για να γλιτώσουν ενδεχόμενες ζημιές δεκάδες διαγνωστικά κέντρα, τις ημέρες που η πρωτοβάθμια περίθαλψη ήταν πιο πολύτιμη από ποτέ, αντί να επιταχθούν από το κράτος και να ριχτούν στη μάχη, έκλεισαν, μπαίνοντας σε καθεστώς αναστολής, ενώ άλλα υπολειτουργούσαν εφαρμόζοντας την εκ περιτροπής εργασία καταπατώντας τα εργατικά δικαιώματα.
Την στιγμή που το ΕΣΥ αιμορραγούσε και τα κρεβάτια ΜΕΘ ήταν τραγικά ελάχιστα, οι μεγαλοκλινικάρχες πήραν το δωράκι της ΝΔ με το διπλασιασμό της αποζημίωσης των κλινών ΜΕΘ από τον ΕΟΠΥΥ από 800 ευρώ σε1672.
Η κυβέρνηση δεν έλαβε τα αναγκαία ουσιαστικά μέτρα ενίσχυσης του δημόσιου συστήματος υγείας, δεν έκανε τις αναγκαίες προσπάθειες ουσιαστικής κάλυψης των κενών οργανικών θέσεων με μόνιμο προσωπικό, δεν άνοιξε νέες κλίνες ΜΕΘ και μονάδων Covid19. Ταυτόχρονα δεν συγκρότησε, για πολλούς μήνες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, κανένα σχέδιο για την πρωτοβάθμια περίθαλψη υγείας και την ιχνηλάτηση της διασποράς του ιού στον πληθυσμό με μαζικά τεστ.
Παράλληλα η κυβέρνηση δεν θωράκισε και δεν κάλυψε το μεγάλο κενό της πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Έτσι, ενώ η πρωτοβάθμια περίθαλψη θα μπορούσε να δέχεται ασθενείς covid και να αξιολογούνται προκειμένου να αποφορτίζονται τα δημόσια νοσοκομεία, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.
Δεν προχώρησε στην ένταξη των ιδιωτικών αλυσίδων πρωτοβάθμιας υγείας σ’ ένα ενιαίο σύγχρονο αποκλειστικά δημόσιο και δωρεάν σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που θα καλύπτει τις κοινωνικές ανάγκες πανελλαδικά.
Νομίζω, πως σε σχέση με το θέμα που διαπραγματευόμαστε, έχει σημασία να αναφερθεί η περίπτωση της Κίνας που τα πήγε πολύ καλύτερα από πολλές άλλες χώρες του πλανήτη στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Όπως φαίνεται τον αντιμετώπισε αποτελεσματικά ένα χρόνο περίπου μετά τα πρώτα κρούσματα και αυτό γιατί τίποτε δεν έμεινε στην τύχη.
Η επιτυχία σχετίζεται με τη λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων από το κράτος (απομόνωση, μαζικά τεστ κορωνοϊού και ιχνηλάτηση κρουσμάτων) χωρίς παλινωδίες και ασφαλώς και με την αυστηρή τήρηση από τον κινεζικό πληθυσμό που έκανε πολλές αξιοσημείωτες θυσίες.
Η Ιδιωτική Πρωτοβουλία, εμπειρίες από τη χώρα μας.
Οι ιδιώτες επιχειρηματίες και τα κόμματα που τους εκφράζουν, ενώ δεν σταματούν να κατηγορούν και να χλευάζουν το κράτος και τον δημόσιο τομέα όταν βρεθούν στην ανάγκη, αμέσως προσφεύγουν σ΄αυτόν εκλιπαρώντας τη βοήθειά του.
Στην Ελλάδα, για να αναφερθούμε και στον οικονομικό τομέα, έχουμε την ιστορική εμπειρία, όπου οι ιδιώτες που είχαν καταντήσει προβληματικές τις εταιρίες τους, προσέφυγαν στην κυβέρνηση (ΠΑΣΟΚ) που σύστησε το 1983 τον Οργανισμό Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων (ΟΑΕ) για να τις σώσει. Στην απόφαση αυτή συντάχθηκε και η Εθνική Τράπεζα που ήταν ο κύριος χρηματοδότης τους και κινδύνευε με κατάρρευση αν δεν υπήρχε η εξέλιξη με την ίδρυση του ΟΑΕ.
Στόχος ήταν να διασώσει αυτές τις προβληματικές επιχειρήσεις της εποχής και να διαφυλάξει έτσι 30.000 περίπου θέσεις εργασίας. Όμως η διάσωση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη δύναμη του τότε διοικητή κ. Στέλιου Παναγόπουλου που έπεισε τον Ανδρέα Παπανδρέου να του δώσει ο κ. Αρσένης κρατικά ομόλογα σε εξόφληση των χρεών και να διασώσει έτσι την ίδια την τράπεζά του (Εθνική Τράπεζα).
Πέρα όμως από τον ΟΑΕ, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις παρέμβασης του κράτους για τη σωτηρία πανίσχυρων ομίλων η επιχειρήσεων. Μπορούμε να αναφερθούμε σε δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις, ανάμεσα σε από αρκετές.
Μία χαρακτηριστική περίπτωση υπήρξε η κρατικοποίηση από τον Καραμανλή τον πρώτο, τον Δεκέμβριο του 1975, του Όμίλου Ανδρεάδη, ενός ομίλου που περιελάμβανε τράπεζες, ασφαλιστικές επιχειρήσεις και βιομηχανίες, με την απομάκρυνση του Ανδρεάδη από τις διοικήσεις τριών τραπεζών του, δηλαδή της Εμπορικής Τράπεζας, της Ιονικής – Λαϊκής Τράπεζας και της Τράπεζας Επενδύσεων. Η εξέλιξη αυτή σχετιζόταν με την κατάρρευση που σχετιζόταν με την παράνομη χρηματοδότηση των επιχειρήσεών του Ομίλου με χρήματα των καταθετών, κατά παράβαση των κανόνων της Νομισματικής Επιτροπής.
Επίσης είναι γνωστή και η περίπτωση της Ολυμπιακής. Όπως είχε δηλώσει ο υπουργός Συντονισμού Παναγής Παπαληγούρας, στην πρώτη κυβέρνηση της μεταπολίτευσης που σχημάτισε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μετά τη θριαμβευτική του νίκη, βρέθηκε αντιμέτωπος με την πρώτη σοβαρή κρίση στην Ολυμπιακή Αεροπορία. Σύμφωνα με δήλωση του Υπουργού δεν ήταν αυτός που επεδίωξε την κρατικοποίηση της Ολυμπιακής, αλλά όπως ανέφερε «Αυτός- δηλαδή ο Ωνάσης- ήλθε και μου την πέταξε κατάμουτρα λες και ήταν σκουπίδι!». Ο Ωνάσης ήταν αυτός που εγκατέλειψε την Ολυμπιακή γιατί έκρινε ότι ήταν ασύμφορη πια με τα τεράστια έξοδα μισθοδοσίας του προσωπικού, ιδιαίτερα των πιλότων, και προπαντός με τον δεκαπλασιασμό της τιμής των καυσίμων, λόγω της πρώτης ενεργειακής κρίσης του 1973.
Τα συμπεράσματα λοιπόν από την Ελληνική πραγματικότητα είναι δύο:
1.Ο Ιδιωτικός τομέας απουσιάζει από την αντιμετώπιση οξυμένων κοινωνικών προβλημάτων.
2. Όταν έχουν προβλήματα οι ιδιωτικές επιχειρήσεις προστρέχουν στο κράτος να τους δώσει σωσίβιο.
Η σημερινή πανδημία επανέφερε στο προσκήνιο με άμεσο κι επιτακτικό τρόπο την ανάγκη ενός σύγχρονα σχεδιασμένου συστήματος υγείας, δημόσιου και δωρεάν, με γνώμονα τις λαϊκές ανάγκες κι όχι την κερδοφορία των λίγων κι ισχυρών. Με πυρήνα την πρόληψη, κυρίως εκεί που ζει, εργάζεται, σπουδάζει η μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία και κατεύθυνση, ανεξαρτήτως κορωνοϊού, την ενίσχυση του δημόσιου συστήματος Υγείας και την ένταξη των μεγάλων δομών υγείας στο ΕΣΥ, ειδικά στις περιπτώσεις που πρέπει να αντιμετωπιστεί μία τόσο σημαντική υγειονομική κρίση.
