Ο περιορισμός των δαπανών για τη στήριξη των ασφαλιστικών ταμείων, η συνακόλουθη αύξηση των εισφορών και η μείωση των συντάξεων, βασίζονται στην ιδέα ότι “λεφτά δεν υπάρχουν”, άρα οι πόροι που μπορούν να διατεθούν για κοινωνική ασφάλιση είναι περιορισμένοι.
Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, όμως, οι δη­μό­σιοι πόροι που δια­τί­θε­νται για τα ασφα­λι­στι­κά τα­μεία πε­ριο­ρί­ζο­νται όχι επει­δή γε­νι­κώς “δεν υπάρ­χουν λεφτά” αλλά επει­δή έτσι απο­φά­σι­σε η πο­λι­τι­κή εξου­σία. Για να γίνει κα­τα­νοη­τό αυτό, ας δούμε ποιοι πα­ρά­γο­ντες κα­θο­ρί­ζουν τις δα­πά­νες για την κοι­νω­νι­κή ασφά­λι­ση:
  1. Η πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τα της ερ­γα­σί­ας.
  2. Ο αριθ­μός των απα­σχο­λου­μέ­νων.
  3. H πρω­το­γε­νής δια­νο­μή του προ­ϊ­ό­ντος που σχη­μα­τί­ζει τα μικτά ει­σο­δή­μα­τα της ερ­γα­σί­ας και της ιδιο­κτη­σί­ας (κέρδη, τόκοι, πρό­σο­δοι) πριν τις ανα­δια­νε­μη­τι­κές επι­πτώ­σεις της δη­μο­σιο­νο­μι­κής πο­λι­τι­κής.
  4. Οι (πραγ­μα­τι­κοί) φο­ρο­λο­γι­κοί συ­ντε­λε­στές επί της ερ­γα­σί­ας και επί της ιδιο­κτη­σί­ας, βάσει των οποί­ων προ­κύ­πτουν τα φο­ρο­λο­γι­κά έσοδα.
  5. Το ύψος των δη­μο­σί­ων δα­πα­νών, που επη­ρε­ά­ζε­ται σε με­γά­λο βαθμό από τα φο­ρο­λο­γι­κά έσοδα.
  6. Η διάρ­θρω­ση των δη­μο­σί­ων δα­πα­νών (δη­λα­δή η ιε­ράρ­χη­ση των στό­χων που πρέ­πει να ικα­νο­ποι­η­θούν με αυτές τις δα­πά­νες), επο­μέ­νως το πο­σο­στό των δα­πα­νών αυτών που θα δια­τε­θούν για την κοι­νω­νι­κή ασφά­λι­ση.
Οι με­τα­βο­λές των έξι πα­ρα­πά­νω με­γε­θών μπο­ρούν να εξη­γή­σουν γιατί οι δη­μό­σιοι πόροι που δια­τί­θε­νται για το ασφα­λι­στι­κό σύ­στη­μα είναι τόσο “σπά­νιοι”:
Η πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τα της ερ­γα­σί­ας βρί­σκε­ται σή­με­ρα σε επί­πε­δο 13% χα­μη­λό­τε­ρο ένα­ντι του 2007 και η αντί­στοι­χη μεί­ω­ση της απα­σχό­λη­σης είναι 16%. Στην Ελ­λά­δα, έχει πραγ­μα­το­ποι­η­θεί ση­μα­ντι­κή πρω­το­γε­νής (δη­λα­δή πριν από την φο­ρο­λό­γη­ση) ανα­δια­νο­μή του ει­σο­δή­μα­τος σε βάρος των ερ­γα­ζο­μέ­νων τά­ξε­ων: προ­κύ­πτει από τα στοι­χεία των Εθνι­κών Λο­γα­ρια­σμών, ότι η απώ­λεια ει­σο­δή­μα­τος των μι­σθω­τών ήταν από 85 σε 57 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια με­τα­ξύ 2009 και 2016 (πρό­κει­ται για απώ­λεια 33% σε τρέ­χου­σες τιμές χωρίς να λά­βου­με υπόψη μας την αύ­ξη­ση του δεί­κτη τιμών κα­τα­να­λω­τή κατά 6,5% με­τα­ξύ 2009 και 2016, την επί­πτω­ση της φο­ρο­λο­γί­ας και της αύ­ξη­σης των ασφα­λι­στι­κών ει­σφο­ρών).
Τα φο­ρο­λο­γι­κά έσοδα εξαρ­τώ­νται από τα ει­σο­δη­μα­τι­κά με­ρί­δια και τους φο­ρο­λο­γι­κούς συ­ντε­λε­στές που τους αντι­στοι­χούν. Η οι­κο­νο­μι­κή πο­λι­τι­κή που ασκή­θη­κε κατά τα τε­λευ­ταία εί­κο­σι πε­ρί­που έτη, οδή­γη­σε αφε­νός μεν στην πρω­το­γε­νή ανα­δια­νο­μή του ει­σο­δή­μα­τος σε βάρος των ερ­γα­ζο­μέ­νων, αφε­τέ­ρου δε μεί­ω­σε (ή αύ­ξη­σε συ­γκρι­τι­κά λι­γό­τε­ρο) τους πραγ­μα­τι­κούς[1] φο­ρο­λο­γι­κούς συ­ντε­λε­στές επί των κερ­δών και αύ­ξη­σε τους συ­ντε­λε­στές επί των ει­σο­δη­μά­των της ερ­γα­σί­ας. Εφήρ­μο­σε, δη­λα­δή, μειω­μέ­νους φο­ρο­λο­γι­κούς συ­ντε­λε­στές στο αυ­ξα­νό­με­νο με­ρί­διο των κερ­δών και αυ­ξη­μέ­νους συ­ντε­λε­στές στο μειού­με­νο με­ρί­διο της ερ­γα­σί­ας. Αυτό είχε ως απο­τέ­λε­σμα, τα φο­ρο­λο­γι­κά έσοδα να μειω­θούν ένα­ντι αυτών που θα υπήρ­χαν εάν οι αυ­ξη­μέ­νοι φο­ρο­λο­γι­κοί συ­ντε­λε­στές εφαρ­μό­ζο­νταν επί του αυ­ξα­νό­με­νου με­ρι­δί­ου της ιδιο­κτη­σί­ας (δη­λα­δή επί των κερ­δών, των τόκων και των προ­σό­δων).
Η δη­μο­σιο­νο­μι­κή πο­λι­τι­κή, μειώ­νο­ντας τα φο­ρο­λο­γι­κά βάρη των ει­σο­δη­μά­των της ιδιο­κτη­σί­ας (κέρδη, τόκοι, πρό­σο­δοι), στη διάρ­κεια μιας ιστο­ρι­κής πε­ριό­δου κατά την οποία τα εν λόγω ει­σο­δή­μα­τα αυ­ξά­νο­νταν θε­α­μα­τι­κά (πριν την κρίση), υπο­νό­μευ­σε την ορ­θο­λο­γι­κή εφαρ­μο­γή κα­νό­νων που θα αύ­ξα­ναν απο­τε­λε­σμα­τι­κά τα φο­ρο­λο­γι­κά έσοδα, και μέσω αυτών τις δη­μό­σιες δα­πά­νες. Η δη­μο­σιο­νο­μι­κή πο­λι­τι­κή που ασκή­θη­κε προ­σέ­φε­ρε απαλ­λα­γές στις οι­κο­νο­μι­κά ισχυ­ρές κοι­νω­νι­κές τά­ξεις, και κα­τέ­φευ­γε εξ αυτού του γε­γο­νό­τος στον δα­νει­σμό, χρε­ώ­νο­ντας έτσι τις μελ­λο­ντι­κές γε­νε­ές ερ­γα­ζο­μέ­νων για την απο­πλη­ρω­μή του αυ­ξη­μέ­νου δη­μο­σί­ου χρέ­ους. Ανε­ξαρ­τή­τως προ­θέ­σε­ων, η πο­λι­τι­κή αυτή, ανα­πο­τε­λε­σμα­τι­κή και τα­ξι­κή, λει­τούρ­γη­σε ως Δού­ρειος Ίππος για την δρα­στι­κή πε­ρι­στο­λή των δη­μο­σί­ων δα­πα­νών και την εξ αυτής προ­κύ­πτου­σα ανά­γκη ιδιω­τι­κο­ποί­η­σης της πα­ρα­γω­γής δη­μό­σιων αγα­θών. Στη διάρ­κεια της κρί­σης, η ίδια προ­νο­μια­κή με­τα­χεί­ρι­ση του κε­φα­λαί­ου συ­νε­χί­ζε­ται.
Στα πα­ρα­πά­νω θα πρέ­πει να προ­σθέ­σου­με και τις πο­λι­τι­κές επι­λο­γές που αφο­ρούν στο πο­σο­στό των συ­νο­λι­κών δα­πα­νών που πρέ­πει να δια­τε­θεί στο ασφα­λι­στι­κό σύ­στη­μα. Η πο­λι­τι­κή εξου­σία έχει απο­φα­σί­σει ότι είναι θε­μι­τό να ζουν οι ηλι­κιω­μέ­νοι μέσα στη φτώ­χεια, ως πε­ριτ­τός πλη­θυ­σμός, και ανα­λό­γως ορί­ζει το πο­σο­στό των δη­μό­σιων δα­πα­νών που θα δια­τε­θεί για τις συ­ντά­ξεις. Είναι επι­λο­γή με πο­λι­τι­κό και αξια­κό πε­ριε­χό­με­νο --εν προ­κει­μέ­νω το αξια­κό πε­ριε­χό­με­νο του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού.
Εν κα­τα­κλεί­δι, οι πόροι που δια­τί­θε­νται για το ασφα­λι­στι­κό σύ­στη­μα είναι πε­ριο­ρι­σμέ­νοι εξαι­τί­ας απο­φά­σε­ων που λή­φθη­καν στο πα­ρελ­θόν και λαμ­βά­νο­νται τώρα:
Απο­φά­σεις που οδή­γη­σαν στην οι­κο­νο­μι­κή συ­ντρι­βή, μεί­ω­σαν δρα­μα­τι­κά την πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τα κ
αι την απα­σχό­λη­ση, επο­μέ­νως το συ­νο­λι­κό πα­ρα­γό­με­νο προ­ϊ­όν.
Απο­φά­σεις που με­τέ­τρε­ψαν τον συ­σχε­τι­σμό δυ­νά­με­ων με­τα­ξύ επι­χει­ρή­σε­ων και ερ­γα­ζο­μέ­νων στην αγορά ερ­γα­σί­ας και οδή­γη­σαν στην ανα­δια­νο­μή του προ­ϊ­ό­ντος υπέρ του κε­φα­λαί­ου και σε βάρος της ερ­γα­σί­ας.
Απο­φά­σεις για υψηλή φο­ρο­λό­γη­ση των ει­σο­δη­μά­των ερ­γα­σί­ας, που φθί­νουν τα­χύ­τα­τα, και χα­μη­λή φο­ρο­λό­γη­ση των ει­σο­δη­μά­των του κε­φα­λαί­ου, που μειώ­θη­καν ορια­κά στη διάρ­κεια της κρί­σης. Επο­μέ­νως, απο­φά­σεις που οδη­γούν σε φο­ρο­λο­γι­κά έσοδα μι­κρό­τε­ρα από αυτά που θα υπήρ­χαν με μια πιο δί­καιη φο­ρο­λό­γη­ση των ει­σο­δη­μα­τι­κών με­ρι­δί­ων κε­φα­λαί­ου και ερ­γα­σί­ας. Συ­ντη­ρού­νται και αυ­ξά­νο­νται έτσι οι πιέ­σεις για αντί­στοι­χη μεί­ω­ση των δη­μο­σί­ων δα­πα­νών.
Σε αυτές τις μειω­μέ­νες δα­πά­νες εφαρ­μό­ζε­ται εν συ­νε­χεία ένας μι­κρός συ­ντε­λε­στής δα­πα­νών για τα ασφα­λι­στι­κά τα­μεία επει­δή η πο­λι­τι­κή εξου­σία κρί­νει ότι δεν πρέ­πει να είναι με­γα­λύ­τε­ρος. Αυτό της υπο­δει­κνύ­ει το αξια­κό σύ­στη­μα, η ιδε­ο­λο­γία που εκ­προ­σω­πεί.
Η γε­νι­κή κα­τεύ­θυν­ση για την ανα­τρο­πή αυτού του κα­θε­στώ­τος που εξα­θλιώ­νει τους συ­ντα­ξιού­χους αλλά και τους ερ­γα­ζό­με­νους μέσω των εξο­ντω­τι­κών ασφα­λι­στι­κών ει­σφο­ρών προ­κύ­πτει εξ αντι­θέ­του από την πα­ρα­πά­νω ανά­λυ­ση:
Το προ­ϊ­όν πρέ­πει να αυ­ξη­θεί σε πρώτη φάση στο επί­πε­δο του 2008, στα 240 εκα­τομ­μύ­ρια πε­ρί­που χάρη στην ανόρ­θω­ση της πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τας και της απα­σχό­λη­σης. Εάν αυτό δεν μπο­ρεί το επι­τύ­χει το κα­πι­τα­λι­στι­κό κα­θε­στώς (και όλες οι προ­βλέ­ψεις για τις επό­με­νες δύο δε­κα­ε­τί­ες, από όλες τις πλευ­ρές δεί­χνουν ότι δεν μπο­ρεί) θα πρέ­πει να τα επι­τύ­χου­με εμείς. Εάν δεν μπο­ρούν εκεί­νοι, θα πρέ­πει να μπο­ρέ­σου­με να το αλ­λά­ξου­με εμείς με­τα­σχη­μα­τί­ζο­ντας το πα­ρα­γω­γι­κό σύ­στη­μα και τις πα­ρα­γω­γι­κές σχέ­σεις.
Τα φο­ρο­λο­γι­κά έσοδα από τα ει­σο­δή­μα­τα της ιδιο­κτη­σί­ας (τόκοι, κέρδη, πρό­σο­δοι) πρέ­πει να αυ­ξη­θούν. Αυτό δεν αφορά μόνο τα τω­ρι­νά ή μελ­λο­ντι­κά ει­σο­δή­μα­τα αλλά και τα πα­ρελ­θό­ντα που έχουν απο­κρυ­σταλ­λω­θεί υπό τη μορφή ακί­νη­της και κι­νη­τής πε­ριου­σί­ας. Στο ση­μείο αυτό ισχύ­ουν τα σχέ­δια που είχαν εκ­πο­νη­θεί από τον παλιό Σύ­ρι­ζα, πριν τη με­τάλ­λα­ξη. Η αύ­ξη­ση των συ­νο­λι­κών δη­μο­σί­ων δα­πα­νών που θα συ­νο­δεύ­ει την αύ­ξη­ση των δη­μο­σί­ων εσό­δων θα επι­τρέ­ψει την αύ­ξη­ση της δη­μό­σιας δα­πά­νης για την κοι­νω­νι­κή ασφά­λι­ση, ιδιαί­τε­ρα εάν το πο­σο­στό των εν λόγω δα­πα­νών στις συ­νο­λι­κές δα­πά­νες αυ­ξη­θεί (με πο­λι­τι­κές απο­φά­σεις). Αυ­το­νό­η­το είναι, βε­βαί­ως, ότι το βάρος του χρέ­ους επί των δη­μό­σιων οι­κο­νο­μι­κών πρέ­πει να εξα­λει­φθεί στο με­γα­λύ­τε­ρο μέρος του.
Και με­ρι­κές διευ­κρι­νί­σεις: όλα αυτά δεν είναι στό­χοι μόνο μιας κυ­βέρ­νη­σης της Αρι­στε­ράς. Πρέ­πει να είναι και πε­ριε­χό­με­νο αγώνα μιας Αρι­στε­ράς που αντι­στέ­κε­ται πολύ πριν γίνει, εν­δε­χο­μέ­νως, κυ­βέρ­νη­ση. Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, οι ίδιες οι συν­θή­κες για την ικα­νο­ποί­η­ση άμε­σων ανα­γκών των κυ­ριαρ­χού­με­νων κοι­νω­νι­κών τά­ξε­ων απαι­τούν τη λήψη απο­φά­σε­ων με αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα. Αρκεί να ανα­λο­γι­στεί κά­ποιος έναν-έναν από τους πα­ρα­πά­νω στό­χους και να ανα­ρω­τη­θεί εάν μπο­ρούν να επι­τευ­χθούν από “ένα νέο ΕΑΜ” το οποίο “δεν θα αφορά τον σο­σια­λι­σμό”.
Η σο­σια­λι­στι­κή πο­ρεία, εδώ και τώρα, είναι ζω­τι­κή ανά­γκη του πα­ρό­ντος, την υπο­δει­κνύ­ουν τα άμεσα κα­θή­κο­ντα της Αρι­στε­ράς. 
 
[1] Οι θε­σμι­κά ορι­ζό­με­νοι φο­ρο­λο­γι­κές συ­ντε­λε­στές επί των κερ­δών είναι κατά πολύ υψη­λό­τε­ροι από τους πραγ­μα­τι­κούς συ­ντε­λε­στές, αυ­τούς δη­λα­δή που προ­κύ­πτουν απο­λο­γι­στι­κά στο τέλος του έτους, μετά την φο­ρο­λό­γη­ση. Η δια­φο­ρά αυτή οφεί­λε­ται σε σειρά φο­ρο­α­παλ­λα­γών ή λο­γι­στι­κών “πα­ρα­θύ­ρων” που επι­τρέ­πουν την φο­ρο­α­πο­φυ­γή.